Zaten kleermakers vroeger echt op tafel?

De kleermakerszit is alom bekend. Maar vanwaar deze naam? Zaten kleermakers vroeger echt in kleermakerszit?

Wat mij betreft is het antwoord hierop volmondig ja. Dit is eenvoudig uit te zoeken. Als je op zoek gaat op internet en in boeken naar schilderijen of etsen van kleermakers, dan kom je al snel afbeeldingen tegen van kleermakerswerkplaatsen uit de middeleeuwen en later. In meer of mindere mate zie je de kleermaker en zijn leerlingen op tafel zitten. Kijk bijvoorbeeld eens naar het schilderij De kleermakerswerkplaats (1661) van Quiringh Gerritsz. van Brekelendam. Hierop is duidelijk te zien dat drie lieden in kleermakerszit aan het werk zijn.

Maar er zijn meer voorbeelden. Een afbeelding van Jost Amman laat zien dat de leerling kleermakers op de achtergrond op een soort verhoging aan het werk zijn. De één (links) in kleermakerszit, en de andere zittend op iets wat we niet kunnen zien. De meester kleermaker op de voorgrond maakt gebruik van een tafel.

Waarom is de kleermakerszit handig?

Je ziet dus dat er verschillende manieren van werken werden gehanteerd. Dit zal deels gaan om persoonlijke voorkeuren, maar het heeft ook te maken met het werk dat de persoon in kwestie op dat moment doet. Uit ervaring weet ik dat je het tekenen van een patroon en het knippen van stof het beste staand kan doen aan een hoge tafel: zo kan je overal goed bij, en heb je goed overzicht. Andere taken, zoals hand steken, kunnen weer heel goed zittend.

Terugkomend op de kleermakerszit: waarom is deze handig? Er zijn een aantal logische antwoorden op te bedenken. Allereerst is de kleermakerszit een handige positie als je bezig bent met handwerk. Door het te bewerken stuk stof in je schoot te leggen, creëer je een stabiele basis. Ook voor je rug, schouders en armen is dit prettig. Je kan je onderarmen eventueel op je knieën laten rusten voor extra stabiliteit.

Bij gebrek aan een stoel is de kleermakerszit sowieso erg handig. Maar dan wel op tafel: zo voorkom je dat delen van de stof op de (vieze) vloer liggen. Ook in een leslokaal is dit praktisch. Er zijn tal van foto’s te vinden op internet van kleermakersopleidingen en vakscholen in de jaren ’60, waarbij groepen leerlingen op tafel zitten. De docent loopt langs de tafels om aanwijzingen te geven, zonder dat hij zich diep hoeft te bukken.

Wordt de kleermakerszit nog steeds gebruikt?

Als kleermaker kan ik hierop alleen voor mezelf het antwoord geven. In mijn geval is dat: soms. Ik prefereer zelf namelijk een goede stoel, in hoogte verstelbaar, en een mooi groot tafelblad. Maar is dit niet aanwezig, dan kan ik met de kleermakerszit prima uit de voeten. Benieuwd naar hoe ik werk? Klik hier!